Tái cấu trúc Trạm Y tế xã/phường tại Hà Nội: Khoa học công nghệ làm trụ cột cho hệ thống y tế cơ sở hiện đại

Bài nghiên cứu: Tái cấu trúc Trạm Y tế xã/phường tại Hà Nội: Khoa học công nghệ làm trụ cột cho hệ thống y tế cơ sở hiện đại

Mở đầu

Tính đến trung tuần tháng 7 năm 2025, Hà Nội đã hoàn thành việc sắp xếp 126 Trạm Y tế (TYT) xã/phường, nhằm phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Đây được xem là bước đi quan trọng trong cải cách hành chính, hướng tới việc tinh gọn bộ máy và nâng cao năng lực tự chủ, đặc biệt ở tuyến y tế cơ sở – nơi gần dân nhất, phục vụ sức khỏe cộng đồng một cách trực tiếp và thường xuyên.

Tuy nhiên, mô hình tổ chức mới (là đơn vị sự nghiệp trực thuộc UBND các xã/phường, nhưng chưa có hướng dẫn về tổ chức bộ máy) cũng bộc lộ nhiều thách thức. Việc phân tán trách nhiệm quản lý, thiếu thống nhất trong công tác chỉ đạo, cùng với hạn chế về nguồn lực khiến hiệu quả hoạt động của nhiều TYT chưa đáp ứng kỳ vọng. Trong bối cảnh đó, việc tích hợp các giải pháp khoa học công nghệ và chuyển đổi số không chỉ là xu hướng, mà trở thành đòn bẩy chiến lược để nâng cao chất lượng, minh bạch và hiệu quả của hệ thống y tế cơ sở thành phố Hà Nội.

Thực trạng và những thách thức phát sinh

Sau khi đi vào hoạt động theo mô hình mới, nhiều TYT trên địa bàn Thành phố đang đối mặt với một số vấn đề, bao gồm:

  • Thiếu nền tảng công nghệ phục vụ quản lý và chỉ đạo chuyên môn, dẫn đến tình trạng gián đoạn điều hành giữa các cấp.
  • Hạn chế về năng lực phòng chống dịch như thiếu hệ thống kho lạnh vaccine đạt chuẩn, thiếu quy trình xét nghiệm và phản ứng nhanh.
  • Nhân sự tại nhiều trạm chỉ có khoảng 20–30 người, đa phần thiếu bác sĩ đa khoa, cũng như thiếu cán bộ chuyên trách y tế dự phòng.
  • Cơ sở vật chất chưa đồng bộ, thiếu thiết bị y tế tối thiểu phục vụ khám chữa bệnh cơ bản và giám sát dịch.
  • Hệ thống theo dõi chất lượng khám chữa bệnh và chuyên môn chưa được liên thông, dẫn đến khó khăn trong đánh giá, điều phối.

Các giải pháp trọng tâm ứng dụng khoa học công nghệ

Trước những thách thức nêu trên, Thành phố đã và đang triển khai nhiều giải pháp ứng dụng công nghệ để hiện đại hóa hệ thống y tế cơ sở:

  • Hồ sơ sức khỏe điện tử (EHR): Đến năm 2024, Hà Nội đã số hóa gần 10 triệu hồ sơ sức khỏe người dân, tích hợp dữ liệu khám bệnh, tiêm chủng, bảo hiểm y tế... giúp tiết kiệm hơn 83 tỷ đồng so với việc quản lý sổ giấy truyền thống [3].
  • Ứng dụng iHanoi: Hệ sinh thái số về y tế, đang tích hợp dữ liệu lớn (Big Data), trí tuệ nhân tạo (AI) và chia sẻ API để người dân có thể theo dõi sức khỏe, đặt lịch khám, tiếp nhận tư vấn dự phòng chủ động [6].
  •  
  • Dashboard thời gian thực: Là bảng điều khiển chuyên môn theo mô hình hub-and-spoke (trung tâm – vệ tinh), cho phép giám sát tình hình dịch tễ, chất lượng khám chữa bệnh tại 126 TYT, từ đó hỗ trợ điều phối và chỉ đạo từ tuyến quận/huyện (cũ) và Sở Y tế.
  • Telehealth – Teleconsultation: Mô hình khám chữa bệnh và tư vấn y tế từ xa, trong đó bệnh viện tuyến trên (như Bệnh viện Tim Hà Nội) đã kết nối thành công với 120 đơn vị tuyến cơ sở, giúp nâng cao chất lượng chuyên môn và rút ngắn thời gian xử lý ca bệnh [5].
  • AI/Chatbot hỗ trợ khai báo và phân loại (triage): Ứng dụng trí tuệ nhân tạo đã được thí điểm trong chương trình quản lý bệnh tăng huyết áp và tiểu đường tại Việt Nam và Hà Nội, giúp người dân khai báo nhanh, được hệ thống hướng dẫn phân luồng, giảm áp lực cho cán bộ y tế cơ sở [1][2].
  • IoT trong thiết bị y tế: Hệ thống thiết bị có gắn cảm biến như tủ lạnh vaccine cảnh báo nhiệt độ bất thường, máy đo sinh hiệu tự động gửi dữ liệu về trung tâm điều phối, nâng cao hiệu quả bảo quản và giám sát tài sản y tế.
  • Kiến nghị triển khai

    Để đảm bảo quá trình chuyển đổi mô hình tổ chức TYT xã/phường đi vào thực chất và bền vững, cần xây dựng chiến lược triển khai đồng bộ từ thể chế, nguồn lực, công nghệ đến quản trị:

  • Ban hành bộ quy chuẩn kỹ thuật và nhân lực tối thiểu theo hướng số hóa: Mỗi TYT cần đảm bảo có tối thiểu 02 bác sĩ đa khoa, cán bộ y tế dự phòng, điều dưỡng, kế toán… cùng với hạ tầng CNTT gồm máy tính kết nối mạng, phần mềm EHR, thiết bị IoT cơ bản.
  • Tổ chức tổ chuyên môn số hóa liên xã/phường: thiết lập Tổ hỗ trợ chuyên môn kỹ thuật số “liên vùng”, phụ trách đào tạo định kỳ, hỗ trợ kỹ thuật từ xa (teleconsultation), và xử lý phản ứng nhanh qua phần mềm chỉ huy.
  • Xây dựng hệ sinh thái dữ liệu y tế cộng đồng: kết nối dữ liệu hồ sơ sức khỏe, bảo hiểm xã hội, tiêm chủng và kê đơn thuốc vào một nền tảng thống nhất theo định danh cá nhân; triển khai AI để phát hiện sớm điểm nóng dịch tễ ngay tại trạm.
  • Đầu tư trang thiết bị gắn công nghệ: Triển khai ki-ốt tự đăng ký khám bệnh, thiết bị đo sinh hiệu có kết nối trung tâm, hệ thống bảo quản vaccine giám sát nhiệt độ tự động và phần mềm báo cáo nhanh tích hợp AI.
  • Duy trì đội phản ứng nhanh công nghệ cao “liên vùng”: đội này cần được trang bị phần mềm dashboard di động, thiết bị y tế lưu động và phương án truyền thông khẩn cấp, sẵn sàng ứng phó mọi tình huống dịch bệnh hoặc thảm họa y tế tại cộng đồng.
  • Kết luận

    Chuyển đổi mô hình tổ chức TYT xã/phường là một bước ngoặt mang tính thể chế, nhưng việc triển khai thành công hay không lại phụ thuộc vào khả năng thích ứng và khai thác sức mạnh của khoa học công nghệ trong quản trị, vận hành và cung ứng dịch vụ y tế.

    Nếu được đầu tư đúng hướng, đặc biệt trong hạ tầng số, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo và tự động hóa, TYT sẽ không còn là “cánh tay nối dài hành chính”, mà trở thành một thực thể y tế thông minh, đóng vai trò chủ lực trong chăm sóc sức khỏe ban đầu và dự phòng chủ động.

    Việc xây dựng hệ sinh thái y tế cơ sở hiện đại, minh bạch và kết nối sẽ là chìa khóa giúp ngành y tế Hà Nội đáp ứng yêu cầu mới: không chỉ chữa bệnh mà còn quản trị sức khỏe cộng đồng một cách toàn diện và hiệu quả hơn.

    Giải thích một số thuật ngữ chuyên ngành

  • Dashboard: Bảng điều khiển tổng hợp số liệu theo thời gian thực, giúp quản lý và giám sát tình hình dịch tễ, hoạt động tiêm chủng, chất lượng khám chữa bệnh...
  • Mô hình Hub-and-Spoke: Mô hình “trung tâm – vệ tinh” trong y tế, trong đó trung tâm (hub) là tuyến quận/huyện cung cấp chuyên môn, điều phối và hỗ trợ, còn các trạm y tế (spoke) là điểm khám chữa bệnh ban đầu.
  • Telehealth – Teleconsultation: Hình thức cung cấp dịch vụ y tế từ xa thông qua công nghệ, bao gồm tư vấn, khám, theo dõi bệnh; teleconsultation là bác sĩ tư vấn chuyên môn cho người dân hoặc y tế tuyến dưới từ xa.
  • EHR (Electronic Health Record): Hồ sơ sức khỏe điện tử, là hệ thống lưu trữ thông tin sức khỏe của người dân (khám bệnh, tiêm chủng, bảo hiểm...) trên nền tảng số, giúp liên thông dữ liệu giữa các tuyến.
  • AI/Chatbot tiếp nhận khai báo & triage: Hệ thống sử dụng trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ người dân tự khai báo tình trạng sức khỏe, phân loại mức độ ưu tiên khám bệnh (triage), giảm tải cho nhân viên y tế.
  • IoT (Internet of Things): Mạng lưới thiết bị kết nối internet để thu thập và truyền dữ liệu như: cảm biến nhiệt độ tủ lạnh bảo quản vaccine, thiết bị đo sinh hiệu, hệ thống giám sát kho vật tư...
  • Triage: Quy trình phân loại bệnh nhân dựa trên mức độ nguy kịch để ưu tiên khám và điều trị.
  • API (Application Programming Interface): Giao diện lập trình ứng dụng – cho phép các hệ thống phần mềm (ví dụ hồ sơ sức khỏe, bảo hiểm y tế, đặt lịch khám) kết nối và chia sẻ dữ liệu.
  • TÀI LIỆU THAM KHẢO

  • [1] Nguyen, N.T., Pham, H.L., Tran, M.Q. et al. (2023). Development and Evaluation of an AI-Powered Health Chatbot for Chronic Disease Self-Management in Vietnam. JMIR Research Protocols, 12(5), e48585. https://www.researchprotocols.org/2023/5/e48585
  • [2] World Bank (2023). Vietnam Health Innovation and Technology Report: Advancing Primary Care through Digital Tools. https://documents1.worldbank.org/curated/en/099017103132412996/pdf/IDU1495e4a1f1e00c14c8d181a41127785dc9dfa.pdf
  • [3] Sở Y tế Hà Nội (2024). Báo cáo tình hình triển khai hồ sơ sức khỏe điện tử tại Hà Nội. Truy cập từ: https://soyte.hanoi.gov.vn
  • [4] Báo Nhân Dân điện tử (2024). Hà Nội kết nối dữ liệu khám chữa bệnh tuyến cơ sở. https://nhandan.vn
  • [5] Hà Nội Online (2023). Chuyển đổi số ngành y tế: Từ Telehealth đến quản lý trạm y tế thông minh. https://hanoionline.vn
  • [6] Thăng Long Chính phủ (2024). Hồ sơ sức khỏe điện tử: Hà Nội sẵn sàng tích hợp API và AI. https://thanglong.chinhphu.vn
  • Bài viết có sự hỗ trợ bởi AI
  •  

  •  


Tin mới