Viêm màng não do não mô cầu tăng nhanh, nhiều ca nặng khiến ngành y tế cảnh báo

Viêm màng não do não mô cầu đang xuất hiện trở lại với diễn biến phức tạp tại nhiều địa phương, ghi nhận số ca tăng nhanh và nguy cơ cao để lại di chứng nặng. Đây là bệnh truyền nhiễm cấp tính, có thể diễn tiến tử vong chỉ trong 24 giờ nếu không được xử trí kịp thời.

Tại Viện Y học Nhiệt đới – Bệnh viện Bạch Mai, các bác sĩ vừa điều trị thành công cho một phụ nữ 59 tuổi mắc viêm màng não do não mô cầu. Bệnh nhân không có bệnh nền, chỉ trong hai ngày đã xuất hiện sốt cao, đau đầu dữ dội, cứng gáy và kích thích mạnh. Kết quả xét nghiệm dịch não tủy cho thấy sự hiện diện của song cầu Gram âm – dấu hiệu đặc trưng của vi khuẩn não mô cầu. Người bệnh được cách ly và điều trị theo phác đồ đặc hiệu, đồng thời toàn bộ người tiếp xúc gần được truy vết để hạn chế lây lan. Sau bốn ngày điều trị tích cực, sức khỏe bệnh nhân cải thiện rõ rệt nhưng vẫn phải theo dõi nguy cơ biến chứng.

Bệnh nhân bị viêm não mô cầu đang điều trị tại BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương.

Theo các chuyên gia, bệnh não mô cầu thuộc nhóm truyền nhiễm nguy hiểm nhất bởi tốc độ lan nhanh và tỉ lệ tử vong cao dù có can thiệp sớm. Khoảng 10–15% người bệnh tử vong, và 20% số sống sót chịu di chứng như tổn thương não, giảm thính lực, hoại tử chi hoặc chậm phát triển trí tuệ. Vi khuẩn lây qua giọt bắn đường hô hấp, dễ phát tán tại môi trường đông đúc như trường học, nhà trẻ, ký túc xá hoặc khu quân đội.

Nhóm nguy cơ cao bao gồm trẻ dưới 5 tuổi, thanh thiếu niên 15–24 tuổi, người suy giảm miễn dịch và những người sống trong tập thể. Theo WHO, mỗi năm thế giới ghi nhận hơn 1,2 triệu ca, trong đó khoảng 135.000 ca tử vong. Tại Việt Nam, não mô cầu nằm trong nhóm bệnh có tỷ lệ tử vong cao nhất, với khoảng 5–30% người khỏe mạnh mang vi khuẩn trong vòm họng và có thể tăng lên 70–80% khi xuất hiện ổ dịch.

Từ đầu năm 2025, Việt Nam đã ghi nhận 84 ca, tăng gấp 6 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Trong số này có nhiều bệnh nhân là người trưởng thành, bao gồm quân nhân 23 tuổi tử vong do sốc nhiễm khuẩn tối cấp và các trường hợp rải rác tại Hà Nội, TP.HCM với biểu hiện sốt cao, đau đầu và xuất hiện tử ban tím.

Giải pháp quan trọng nhất hiện nay là tiêm vắc xin. Vi khuẩn não mô cầu có nhiều nhóm huyết thanh, trong đó các nhóm A, B, C, Y và W lưu hành phổ biến tại Việt Nam. Bệnh viện Bạch Mai khuyến cáo trẻ em, thanh thiếu niên và người có nguy cơ cần tiêm đầy đủ và đúng lịch để tạo miễn dịch bảo vệ cộng đồng.

Các chuyên gia lưu ý việc nhận diện nhóm huyết thanh cần xét nghiệm PCR hoặc nuôi cấy dịch não tủy – những kỹ thuật đòi hỏi phòng xét nghiệm đạt chuẩn. Điều này khiến nhiều ca dễ bị bỏ sót, đặc biệt khi triệu chứng giai đoạn đầu giống cúm hoặc viêm hô hấp thông thường.

Hiện Việt Nam đã có đủ các loại vắc xin phòng 5 nhóm huyết thanh nguy hiểm nhất. Việc tiêm đồng bộ và đúng phác đồ là cần thiết để bảo vệ toàn diện, bởi chỉ tiêm một nhóm huyết thanh vẫn có nguy cơ mắc bệnh từ nhóm còn lại. Ngành y tế khuyến cáo người có biểu hiện sốt cao đột ngột, đau đầu mạnh, cổ cứng hoặc xuất hiện ban xuất huyết cần đến bệnh viện ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Nguồn: Tiền Phong