Tiêm chủng chủ động: Không đợi dịch bùng phát mới hành động

Lần đầu tiên, tiêm chủng chiến dịch chủ động được luật hóa, mở ra bước ngoặt quan trọng trong phòng, chống dịch bệnh tại Việt Nam. Từ “chạy theo dịch”, ngành y tế chuyển sang tư duy phòng bệnh sớm, bảo đảm người dân được tiếp cận vắc xin công bằng và bền vững trong suốt cuộc đời.

Luật hóa tiêm chủng chiến dịch: Chấm dứt cảnh “đi xin” vắc xin

Theo TS Dương Chí Nam, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), sự xuất hiện của các dịch bệnh mới nổi, tái nổi cùng với tốc độ biến đổi của virus đã đặt ra yêu cầu cấp thiết phải thay đổi cách tiếp cận phòng bệnh.

Luật Phòng bệnh vừa được ban hành đã lần đầu tiên bổ sung quy định về tiêm chủng chiến dịch chủ động, bên cạnh tiêm chủng thường xuyên và tiêm bù liều trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng. Nhờ đó, Bộ Y tế có thể chủ động quyết định các hình thức tổ chức tiêm phù hợp với diễn biến dịch tễ, thay vì chỉ triển khai khi dịch đã xảy ra.

Trước đây, do chưa có hành lang pháp lý rõ ràng, việc mua vắc xin cho tiêm chiến dịch gặp nhiều khó khăn. “Nhiều thời điểm, chúng ta phải trông chờ nguồn hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế hoặc nhà tài trợ vì không có cơ chế mua vắc xin kịp thời cho tiêm chủng chiến dịch”, TS Dương Chí Nam chia sẻ.

Tiêm vắc xin dựa trên nguy cơ, không chờ dịch bùng phát

PGS.TS Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (nay là Cục Phòng bệnh), đánh giá quy định mới mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Theo ông, khi tiêm chủng chiến dịch được luật hóa, cơ quan quản lý có thể chủ động mua vắc xin và triển khai tiêm ngay khi phát hiện nguy cơ dịch, dựa trên hệ thống giám sát dịch tễ.

Cách tiếp cận này giúp ngăn chặn dịch bệnh từ sớm, hạn chế lây lan trong cộng đồng, thay vì chỉ tổ chức tiêm phòng khi dịch đã bùng phát và gây hậu quả nặng nề.

Mở rộng quyền tiếp cận vắc xin cho mọi người, suốt vòng đời

Luật Phòng bệnh cũng khẳng định rõ: mọi người dân đều có quyền được tiếp cận vắc xin và sinh phẩm y tế một cách công bằng, theo từng lứa tuổi và đối tượng, trong suốt cuộc đời. Đây là bước thể chế hóa quan trọng tinh thần Nghị quyết 72 của Trung ương về tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân.

Theo các chuyên gia, quan điểm “tiêm chủng trọn đời” đang ngày càng trở nên cấp thiết. Trong khi ngân sách nhà nước nhiều năm qua ưu tiên cho trẻ em và phụ nữ mang thai, thì người cao tuổi, người mắc bệnh mạn tính cũng là nhóm có nguy cơ rất cao khi mắc bệnh truyền nhiễm, với tỷ lệ nhập viện và tử vong lớn.

Hiện nay, trên thế giới và tại Việt Nam đã có vắc xin phòng gần 30 bệnh truyền nhiễm khác nhau. Việc mở rộng hình thức tiếp cận vắc xin giúp người dân chủ động phòng bệnh ở mọi giai đoạn của cuộc sống.

Đầu tư cho phòng bệnh: Lợi ích vượt xa chi phí

PGS.TS Trần Đắc Phu nhấn mạnh, phòng bệnh luôn mang lại hiệu quả kinh tế – xã hội vượt trội so với điều trị. “Một đồng chi cho phòng bệnh có thể tiết kiệm nhiều lần chi phí điều trị, giảm nhập viện, tránh di chứng, hạn chế mất thu nhập và gánh nặng cho gia đình”, ông nói.

Đặc biệt, với các bệnh nguy hiểm như ung thư có thể phòng ngừa bằng vắc xin, lợi ích kinh tế càng rõ rệt khi tránh được những phác đồ điều trị tốn kém, có thể lên tới hàng trăm triệu hoặc hàng tỷ đồng.

Hướng tới “tiêm chủng cho mọi người”

Trong giai đoạn 2025–2027, chương trình “Tiêm chủng cho mọi người” do Cục Phòng bệnh triển khai được kỳ vọng sẽ tiếp tục củng cố những thành quả đã đạt được, đồng thời mở rộng độ bao phủ vắc xin cho nhiều nhóm tuổi và đối tượng hơn.

Việc luật hóa tiêm chủng chiến dịch chủ động không chỉ giúp Việt Nam ứng phó hiệu quả hơn với dịch bệnh, mà còn đánh dấu sự chuyển dịch căn bản từ tư duy “chữa bệnh” sang phòng bệnh sớm, phòng bệnh từ gốc, vì sức khỏe lâu dài của mỗi người dân và cả cộng đồng.


Tin mới