Theo BSCKI Hàng Đức Vinh, Bệnh viện Y học cổ truyền Phú Yên, gừng không chỉ là gia vị thêm hương vị cho món ăn mà còn giúp cơ thể tiêu hóa và hấp thụ thức ăn dễ dàng. Ngoài ra, gừng còn là một vị thuốc quý trong kho tàng y học dân gian mà mỗi người có thể vận dụng để tự chữa bệnh cho mình.

Y học hiện đại đã nghiên cứu, chứng minh những kinh nghiệm dân gian của các nước châu Á về sử dụng gừng vàng làm thuốc và phát hiện thêm nhiều tác dụng quý của củ gừng.

Theo y học cổ truyền, gừng có vị cay, tính ấm, vào 3 kinh Phế, Tỳ, Vị, có tác dụng phát biểu, tán hàn, ôn trung, cầm nôn, tiêu đàm, giải độc. Công dụng chữa cảm mạo phong hàn, nôn và buồn nôn do tỳ vị hư hàn, rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy, chữa ho do ngoại cảm phong hàn hoặc ho lâu ngày do viêm phế quản cấp, mạn tính…

Gừng chứa vitamin C, magie và kali, tất cả đều có giá trị cho sức khỏe nhưng "vũ khí bí mật" của gừng là gingerol. Các tinh dầu tự nhiên mang lại cho gừng hương vị và mùi thơm độc đáo và gingerol là loại dầu quan trọng nhất của gừng có đặc tính dược liệu mạnh mẽ. Nó làm giảm viêm, hoạt động như một chất chống oxy hóa và mang lại nhiều lợi ích khác cho sức khỏe:

Giúp giảm đau xương khớp

Gừng không giúp giảm đau ngay lập tức nhưng đối với các tình trạng liên quan đến viêm, chẳng hạn như viêm xương khớp, các nghiên cứu cho thấy gừng cải thiện tình trạng đau và cứng khớp theo thời gian. Trong khi các nghiên cứu trước đây đã cho thấy tác dụng của gừng khi tiêu thụ, các nghiên cứu mới hơn đang tập trung vào tác dụng của việc bôi dầu gừng tại chỗ để giảm đau liên quan đến viêm xương khớp.

Giảm đau bụng kinh

Nghiên cứu cho thấy gừng có hiệu quả trong việc làm dịu cơn đau bụng kinh như các loại thuốc giảm đau không kê đơn như ibuprofen. Một nghiên cứu đã cho phụ nữ dùng liều gừng hoặc thuốc chống viêm không steroid (NSAID) trong ba ngày đầu của chu kỳ kinh nguyệt cho thấy gừng làm giảm cơn đau hiệu quả như NSAID.

Cải thiện điều hòa lượng đường trong máu

Nghiên cứu mới phát hiện ra rằng gingerol giúp duy trì lượng đường trong máu ổn định - một yếu tố quan trọng trong việc kiểm soát các tác động lâu dài của bệnh đái tháo đường. Một nghiên cứu nhỏ cho thấy chỉ cần bổ sung 2 g bột gừng mỗi ngày có thể làm giảm đáng kể lượng đường trong máu lúc đói ở những người mắc bệnh đái tháo đường 2. Một nghiên cứu khác phát hiện rằng sử dụng bột gừng trong 12 tuần có thể cải thiện độ nhạy insulin ở những người mắc bệnh đái tháo đường type 2.

Làm dịu cơn đau dạ dày

Gừng cũng có khả năng làm dịu cơn đau dạ dày. Đánh giá trong số hơn 100 thử nghiệm đã kết luận rằng gừng có hiệu quả cao chống buồn nôn. Chỉ cần dùng 1 g gừng làm giảm đáng kể các triệu chứng buồn nôn ở phụ nữ mang thai. Nó cũng giúp chống say tàu xe và được sử dụng để làm giảm buồn nôn và nôn sau phẫu thuật hoặc liên quan đến điều trị ung thư.

Cải thiện chứng khó tiêu

Chứng khó tiêu mạn tính thường là kết quả của việc dạ dày mất quá nhiều thời gian để làm rỗng thức ăn. Gừng đẩy nhanh quá trình đó bằng cách giúp thức ăn di chuyển nhanh hơn qua đường tiêu hóa. Một số nghiên cứu phát hiện ra rằng việc dùng gừng làm tăng tốc độ làm rỗng dạ dày, ngay cả khi những người tham gia không bị chứng khó tiêu mạn tính.

Giảm nguy cơ mắc bệnh tim

Mức cholesterol cao, đặc biệt là cholesterol LDL (xấu), có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh tim tăng cao. Nhưng có một số bằng chứng cho thấy gừng có thể làm giảm mức cholesterol. Mặc dù cần nhiều nghiên cứu hơn nữa, các nghiên cứu ban đầu ở cả người và động vật cho thấy rằng việc bổ sung gừng vào chế độ ăn uống có thể làm giảm mức LDL, cholesterol toàn phần và mức triglyceride trong máu.

2. Cách thêm gừng vào chế độ ăn uống

Gừng dễ dàng kết hợp vào chế độ ăn uống, chỉ cần một lượng nhỏ là đủ. Gừng tươi đã gọt vỏ có thể thái lát, thái hạt lựu hoặc băm nhỏ để sử dụng trong công thức nấu ăn. Cũng có thể sử dụng gừng khô, dạng bột, dạng dầu hoặc nước ép. Tuy nhiên, gừng tươi cung cấp nhiều gingerol hơn gừng khô hoặc dạng bột.

Gừng tươi chưa gọt vỏ có thể để trong ngăn mát tủ lạnh đến ba tuần nhưng nếu thái miếng sẵn bảo quản trong ngăn đông được lâu hơn rất nhiều. Khi vỏ củ gừng trông nhăn nheo hoặc mốc phải vứt bỏ.

Nếu sử dụng gừng dạng bột thì thông thường, ¼ thìa cà phê gừng dạng bột bằng 1 thìa cà phê gừng tươi.

BSCKI Hàng Đức Vinh cho biết, trong điều trị một số tình trạng bệnh, liều dùng là 4 -12 g hoặc 2 - 5 lát, dùng độc vị lượng tăng tùy tình hình bệnh lý, có thể sắc hoặc giã nước uống. Ngoài ra gừng khô có tính nóng nên những người có thể tạng nhiệt hoặc đang có các chứng viêm nhiễm không nên dùng. Lưu ý, liều dùng gừng để chữa bệnh phải theo chỉ định, hướng dẫn của bác sĩ, lương y có chuyên môn.

Tuy gừng an toàn để ăn hàng ngày nhưng các chuyên gia khuyên nên giới hạn ở mức 3 đến 4 g mỗi ngày, phụ nữ mang thai chỉ nên dùng 1 g mỗi ngày.

Mặc dù hiếm khi có tác dụng phụ từ gừng nhưng dùng liều cao, nó có thể gây ợ nóng nhẹ, tiêu chảy và kích ứng miệng. Có thể tránh một số tác dụng phụ nhẹ ở dạ dày như ợ hơi, ợ nóng hoặc đau dạ dày bằng cách dùng viên nang bổ sung gừng hoặc dùng gừng trong bữa ăn.

Ngoài ra, cần lưu ý nếu có ý định dùng gừng hàng ngày như một loại thực phẩm bổ sung thảo dược, hãy trao đổi với bác sĩ trước. Liều cao của thực phẩm bổ sung gừng có thể gây ra tác dụng phụ về tiêu hóa. Không bao giờ nên dùng gừng thay thế thuốc do bác sĩ kê đơn cho bạn. Do đó, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để biết gừng có thể mang lại lợi ích gì cho sức khỏe của bản thân.

4. Ai không nên dùng gừng?

Không cho trẻ nhỏ dưới 2 tuổi ăn gừng.

Những người bị sỏi mật nên trao đổi với bác sĩ trước khi dùng gừng.

Người chuẩn bị phẫu thuật hoặc gây mê hãy thông báo cho bác sĩ nếu chế độ ăn có dùng gừng thường xuyên.

Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú, người mắc bệnh tim và người mắc bệnh đái tháo đường không nên dùng gừng mà không trao đổi với bác sĩ.

Không dùng gừng nếu bị rối loạn chảy máu hoặc đang dùng thuốc làm loãng máu, bao gồm cả aspirin.

Ngoài ra cần chú ý đến những tương tác có thể xảy ra của gừng với một số thuốc theo đơn và cả thuốc không kê đơn. Những người đang dùng bất kỳ loại thuốc nào sau đây, không nên sử dụng gừng mà không hỏi ý kiến bác sĩ:

Thuốc làm loãng máu: Gừng có thể làm tăng nguy cơ chảy máu. Hãy trao đổi với bác sĩ trước khi dùng gừng nếu bạn đang dùng thuốc làm loãng máu, chẳng hạn như warfarin (Coumadin), clopidogrel (Plavix) hoặc aspirin.

Thuốc điều trị bệnh đái tháo đường: Gừng có thể làm giảm lượng đường trong máu. Điều đó có thể làm tăng nguy cơ bị hạ đường huyết hoặc lượng đường trong máu thấp.

Thuốc điều trị tăng huyết áp: Gừng có thể làm giảm huyết áp, làm tăng nguy cơ huyết áp thấp hoặc nhịp tim không đều.