Bà Đàm Thị Minh Thu, Cục trưởng Cục phòng, chống tệ nạn xã hội – Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội.  

Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội – Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội không chỉ đặc biệt quan tâm đến công tác phòng ngừa, triệt phá các ổ nhóm buôn bán trái phép mà ngay cả công tác tuyên truyền, hướng dẫn cách phòng tránh, chính sách hỗ trợ những người đã lầm lỡ đi vào con đường chết chóc do loại chất cấm này gây nên trở về hoà nhập cộng đồng và có cuộc sống lành mạnh cũng luôn được quan tâm hàng đầu. Trong đó, việc truyền thông về các văn bản quy phạm pháp luật và các chính sách hỗ trợ được thực hiện thường xuyên, liên tục, bằng nhiều hình thức khác nhau nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng và người dân trong việc phòng ngừa và giảm thiểu tác hại của ma túy.

Thường xuyên chỉ đạo điều hành về phòng ngừa nghiện ma túy

Phòng ngừa nghiện ma túy và các hành vi liên quan đến ma túy là một trong những ưu tiên hàng đầu của Chính phủ. Để đạt được mục tiêu này, các cơ quan nhà nước, đặc biệt là Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội – Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã ban hành hàng loạt văn bản quy phạm pháp luật nhằm kiểm soát và giảm thiểu tình trạng nghiện ma túy trong cộng đồng. Trong đó, các văn bản pháp lý được coi là nền tảng để thực hiện các chính sách phòng ngừa và can thiệp đối với người sử dụng ma túy.

Lãnh đạo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội thăm hỏi người tham gia cai nghiện ma tuý tại trung tâm cai nghiện.

Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi, bổ sung) năm 2021 đã chỉ rõ việc thiết lập các nguyên tắc và biện pháp phòng ngừa. Theo đó, Luật quy định các hành vi nghiêm cấm, bao gồm sản xuất, tàng trữ, mua bán, vận chuyển ma túy, và sử dụng trái phép chất ma túy. Đặc biệt, đề cập đến những biện pháp cụ thể trong việc điều trị và hỗ trợ người nghiện, tạo điều kiện để họ tái hòa nhập cộng đồng. Trong đó, phòng ngừa là yếu tố cốt lõi của chiến lược quốc gia, thông qua các hoạt động giáo dục cộng đồng, tuyên truyền về tác hại của ma túy, và các chương trình can thiệp sớm cho những nhóm đối tượng có nguy cơ cao.

Cùng với đó, Chỉ thị số 36-CT/TW ban hành ngày 16/06/2024 của Ban Bí thư về phòng, chống ma túy trong tình hình mới đã thể hiện sự chỉ đạo mạnh mẽ về thực hiện công tác phòng ngừa nghiện ma túy. Đồng thời yêu cầu các cấp ủy đảng, chính quyền, và các tổ chức chính trị xã hội phối hợp triển khai đồng bộ các giải pháp trong việc giảm thiểu tác hại của ma túy qua công tác giáo dục, truyền thông, nâng cao nhận thức của các tầng lớp nhân dân về ma túy.

Kết hợp với các Chỉ thị, Nghị quyết của Chính phủ và các Bộ, Ngành liên quan để triển khai các chương trình, kế hoạch hành động về phòng ngừa ma túy. Trong đó, Nghị quyết 03/NQ-CP ngày 14/02/2022 về phòng, chống ma túy và Quyết định 09/QĐ-TTg ngày 05/01/2021 về các hoạt động phòng ngừa nghiện ma túy trong học đường và cộng đồng có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc phòng ngừa sớm cho lứa tuổi học sinh, sinh viên và thanh niên, cũng như việc tiếp cận và hỗ trợ nhóm đối tượng có nguy cơ cao.

Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội – Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội luôn chú trọng việc nâng cao nhận thức cộng đồng thông qua các chương trình tuyên truyền, yêu cầu các Bộ, Ngành, và địa phương phải thực hiện các chiến dịch truyền thông dài hạn để đưa thông tin về tác hại của ma túy đến từng gia đình, trường học, khu dân cư, giúp cộng đồng nhận thức được sự nguy hiểm của ma túy và các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Đặc biệt, công tác giáo dục tại các trường học, từ cấp Tiểu học đến Đại học, đã được đưa vào chương trình giảng dạy chính thức với mục tiêu giúp học sinh, sinh viên hiểu rõ về tác hại của ma túy và biết cách phòng ngừa. Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng với Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cũng phối hợp thực hiện các chiến dịch giáo dục trực tiếp và trực tuyến, nhằm thay đổi nhận thức của thế hệ trẻ về ma túy.

Công tác bảo vệ, chăm sóc và hỗ trợ người nghiện ma túy được quan tâm, kết hợp với các cơ quan y tế xây dựng hệ thống điều trị nghiện ma túy bài bản và hiệu quả, từ việc cấp phát thuốc điều trị nghiện đến các dịch vụ phục hồi chức năng sau khi điều trị. Hệ thống các trung tâm phục hồi chức năng, cơ sở điều trị và các cơ sở y tế chuyên biệt đã được nâng cấp và cải thiện để đáp ứng nhu cầu điều trị của người nghiện ma túy.

Chiến lược hỗ trợ đặc biệt cho nhóm đối tượng có nguy cơ cao bao gồm thanh thiếu niên, người lao động di cư, và những người sống trong môi trường khó khăn được triển khai thường xuyên nhằm ngăn ngừa tình trạng bị lôi kéo vào con đường nghiện ngập.

Người nghiện ma túy, nhóm đối tượng có nguy cơ cao được quan tâm theo dõi đặc biệt.

Bên cạnh việc triển khai các biện pháp phòng ngừa, Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội – Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cũng rất quan tâm đến công tác hỗ trợ người sử dụng ma túy. Chương trình quốc gia phòng, chống tệ nạn ma túy, mại dâm và HIV/AIDS giai đoạn 2021-2025 đã đặt ra mục tiêu không chỉ giảm tỷ lệ người sử dụng ma túy mà còn giúp đỡ những người đã sử dụng ma túy tái hòa nhập cộng đồng. Các trung tâm điều trị nghiện ma túy, chương trình điều trị bằng methadone và các dịch vụ hỗ trợ tâm lý, xã hội là những giải pháp quan trọng giúp người nghiện tái hòa nhập xã hội.

Triển khai các chính sách hỗ trợ, đào tạo nghề và tạo việc làm cho người nghiện ma túy và nhóm đối tượng có nguy cơ cao như thanh thiếu niên, người lao động di cư, người có hoàn cảnh khó khăn được xem là giải pháp hiệu quả giúp họ có cơ hội xây dựng lại cuộc sống, tránh tái nghiện và giảm thiểu gánh nặng xã hội.

Việc kiểm tra quá trình hỗ trợ người nghiện ma tuý tái hoà nhập cộng đồng và có việc làm ổn định được diễn ra thường xuyên.

Ngoài ra, việc tạo ra một môi trường sống lành mạnh cho người nghiện, giúp họ phát triển khả năng nghề nghiệp và tái hòa nhập cộng đồng, dịch vụ y tế, phục hồi chức năng, hỗ trợ tâm lý và giúp đỡ các gia đình có người nghiện là những chính sách cụ thể nhằm giảm thiểu tác hại của ma túy.

Nâng cao nhận thức cộng đồng về tác hại của ma tuý

Công tác truyền thông đóng vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác hại của ma túy và các chính sách hỗ trợ người nghiện. Chương trình truyền thông "Ma túy - Chọn sống" được triển khai trên toàn quốc đã thu hút sự quan tâm lớn từ cộng đồng, đặc biệt là các đối tượng thanh thiếu niên và người dân ở những khu vực có tỷ lệ người nghiện cao, không chỉ nâng cao nhận thức mà còn cung cấp thông tin cụ thể về các dịch vụ y tế, điều trị nghiện và tái hòa nhập xã hội.

Lãnh đạo Cục phòng, chống tệ nạn xã hội kiểm tra, làm việc tại cơ sở cai nghiện ma tuý số 2.

Ngoài các chiến dịch truyền thông quy mô lớn, việc sử dụng các phương tiện truyền thông hiện đại như mạng xã hội, video trực tuyến và các nền tảng kỹ thuật số đang ngày càng trở thành công cụ hữu hiệu trong việc tiếp cận giới trẻ và cộng đồng rộng rãi. Các chương trình như "Sống không ma túy" trên Facebook, Zalo và các chiến dịch video tuyên truyền trên YouTube đã góp phần tạo ra một làn sóng mạnh mẽ, giúp cộng đồng nhận thức rõ ràng về sự nguy hiểm của ma túy.

Phối hợp với cơ quan truyền thông, tổ chức xã hội và chính quyền địa phương tổ chức các buổi nói chuyện, diễn đàn về phòng ngừa ma túy trong trường học, cộng đồng và các khu công nghiệp. Các bài viết, phóng sự, chương trình phát thanh, truyền hình về các tấm gương điển hình tái hòa nhập sau khi điều trị ma túy cũng đã góp phần giáo dục các đối tượng có nguy cơ cao tránh xa tệ nạn ma túy.

Dù vậy, việc thiếu hụt nguồn lực và tài chính cho các chiến dịch tuyên truyền, đặc biệt là ở các vùng sâu, vùng xa công tác truyền thông chưa được thực hiện đồng bộ và hiệu quả, sự phát triển mạnh mẽ của các loại ma túy mới, cũng như việc lợi dụng công nghệ để phát tán và tiêu thụ ma túy gây khó khăn trong việc truyền tải thông điệp về phòng ngừa ma túy đến các nhóm đối tượng.

Thời gian tới, công tác tuyên truyền sẽ có nhiều đổi mới để bắt kịp xu thế của xã hội trong đó việc áp dụng công nghệ các chiến dịch tuyên truyền như: các ứng dụng di động, chatbot, và nền tảng video trực tuyến là những công cụ hữu ích giúp truyền tải thông điệp về phòng ngừa ma túy đến các nhóm đối tượng trẻ tuổi, giúp họ có thể tiếp cận thông tin mọi lúc, mọi nơi.

Để công tác phòng, chống ma túy có hiệu quả, cần sự chung tay của toàn xã hội, đặc biệt sự phối hợp giữa cơ quan truyền thông với các tổ chức chính trị, xã hội, cộng đồng phải được duy trì và phát triển hơn nữa.